म, हामी र तपाईँ स्कुल देखी कलेजसम्म अध्यन गर्दा सानालाई माया र ठुलालाई आदर गर्नुपर्छ भन्ने सिकियौँ र सिकायौँ पनि । तेस्तै स्नात्तकउत्तर अध्यनसम्म अन्य विभिन्न संकायमा अध्यन गरियौँ पनि । र शिक्षाको मुख्य उदेश्य रोजगारी, गास, वास, कपास र शिक्षा स्वास्थ्य नै हो र हुनुपनिपर्छ । शिक्षा जस्तो महत्वपुर्ण विषय सानै देखि बालबालिका र हामी पनि पढ्यौँ र पढायौँ पनि । अध्यनले केहि नभएपनि धेरै सिकियौँ र सिकायौँ पनि । जतिसुकै पढ्यौँ र सिकियौँ तर यो निरन्तर चलिरहने प्रक्रीया हो । तर अध्यनले मान्छेको सहि संस्कार, सहि व्यवहार, सहि समाज र देश प्रति माया सिकाउँदछन् नकि गलत र नकारात्मक विषय वस्तु ।

मान्छेको सन्तान मान्छे अथवा शिशु जन्मे जस्तै । जनावरको सन्तान जनावरको बच्चा जन्मे जस्तै । हामी र हाम्रो संस्कार, व्यवहार र बौदिक वर्ग जस्तै हाम्रो बच्चा हुन्छन् । थप केहि विषय वस्तुमा फरक होलान तर जे छ तेहि उत्पादन हुने कुरा सायद भन्नु पर्दैन अब होला । हामी के सिकियौँ हो हामी पनि तेहि भविष्यको संततीलाई सिकाउदछौँ । हामी कस्तो छौँ तेहि विषय वस्तु र संस्कार हाम्रा भविष्यका कर्णधारले सिक्दछन् । हामी कस्तो व्यवहार सिकियौँ हो तेहि व्यवहार अरुले हामीलाई गर्दछन् ।

सबै बच्च फेरी आमा, बाबा र परिवार जस्तै हुन्छन् पनि भन्न सकिन्न् होलान तर उत्पादन र विऊमै उत्पादक्त्व हुन्छन् भन्ने कुरा फेरी बिर्सीन मिल्दैन । यसो भनिरहदा तसर्थ विऊ चैँ नराम्रो भएपनि उत्पादक्त्व राम्रो हुन्छन् र विऊ चैँ राम्रो छ भन्दैमा उत्पादक्त्व राम्रो हुन्छन् फेरी भन्न सकिदैनन् । म, हामी र तपाईँहरुले सहि र गलत सिधा रुपमा बुझदा तपाईँ सहि नभए तपाईँको सन्तान राम्रो हुन सक्दैन भन्ने मात्रै बुझन जरुरी छन् ।

कुनै पनि बच्चा जन्मेपछि सबै कुरा सिकेर आउँदैन भनेर सायद म, हामी र तपाईँहरुले फिल्म र टिभि सिरियल तथा अन्य प्लेटर्फमबाट थाहा पाउनु भएको होला । कुनैपनि बच्च जन्मदै चोर र ढाकु हुदैन । तेस्तै जन्मदै ठग र दलाल हुदैन । जन्मदै अपराधि हुदैन । जन्मदै लुटेर हुदैन । हो तेस्तै कुनै बच्चा चोर बन्छ किन र कस्ले सिकायो । सबै बच्च जन्मेपछि भगवान हुन्छ भनेर हामी सुन्दै र हेर्दै आएको पनि छौँ । हो तेस्तै त्यो भावि पुष्तालाई यो संसार र यहाँको परिवेशले सिकाउँदछन् सहि र गलत । सहि र गलत यहाँको वातावरण र संस्कारले ऊ कस्तो बन्छ र कसरी उस्ले सोचदछ, विचार कसरी गर्दछ र उस्को दृष्टिकोण यस समाज र देश प्रति कस्तो छ भन्ने नै हो र सत्य रुपमा तेहि हुन्छन् पनि ।

तर, के सिकियौँ र के पढ्यौँ त्यो फेरी अर्को छलफल र वहसको विषय होलान् तर्सथ यसो ग्रामीण पत्रिका डटकममा विचार लेखि राख्दा यो समाज, यो व्यवस्था र देशको राजनितिक खिचातानले देशको अर्थ व्यवस्था तन्म भएको बेला अहिले प्राय अधिकाँश नेपाली जनताको सोच, विचार र दृष्टिकोण फरक—फरक भएको पनि हो । कोही राजतन्त्र र्फकाउने अभियानमा छन् भन्ने कोही गणतन्त्र ठिक्कै छ भन्ने अभियानमा पनि छन् । तर जुनसुकै तन्त्र आएपनि समाज र देश राम्रो अर्गानिक रुपमा विकास हुन त सोच, विचार र दृष्टिकोण नै सफा र सुध हुनुपर्छ नी । कि कसो आदरणीय पाठकहरु ।