हामी सानै देखि सत्य बोलनुपर्छ । झुठो बोलनु हुदैन र सानालाई माया र ठुलालाई आदर गर्नुपर्छ भनि बाल्यकाल देखि पढ्दै र सुन्दै हुर्केका म, हामी र तपाईँ आज के गर्दैछौँ भन्ने प्रश्न एक पटक आफुलाई गर्नैपर्ने हालको मानव जातिको अवस्था र व्यवहारले स्पष्ट रुपमा देखाउछन् । हामी के पढ्यौँ र के गर्दैछौँ भन्ने विषय महत्वपुर्ण छ या छैन तर आफुलाई व्यवहारिक जीवनको विषयलाई हेरियौँ भन्न म, तपाईँ र हामी पकै “ आफुलाई प्रश्न गर्नुपर्छ जस्तो लाग्छ ”सायद यो कुरामा स्पष्ट हुन्छौँ ।

सत्य र असत्य भनेको जुन काटेर काटिदैनन् जस्तै ः हावा, पानि, माटो र जनावर लगायत वनजङ्गल र वन्सपति सबै मानव जाति लगायत सम्पुर्ण क्षेत्रलाई अतिआव्शयक्त रहेको हुन्छन् । मानव जातिलाई विभिन्न किसिमका तरकारी, फलफुल र हावा, पानि र माटो चाहिन्छन् । त्यस्तै जनावरलाई पनि सोहि वस्तुहरु चाहिएको हुन्छन् । जङ्गलमा बाघले स—साना जनावरहरुलाई खान्छन् भन्ने त्यो स—साना जनावहरु पनि आफुभन्दा साना जनावरहरुलाई मारेर खाने गर्दछन् ।

सत्य यो पनि हो ः सूर्य पुर्ववाट उदाउँछन् र पश्चिम तर्फ ढल्छन् । प्राकृतिक संरचना बचाउनुपर्छ जुन सत्य हो । वनजङ्गल, वन्सपति र मानव जातिलाई हावा, पानि, माटो र जनावर वातावरण सन्तुलनका लागि एक अर्काका अतिआव्शयक नभइ नहुने वस्तु हो भन्ने कुरा हामीलाई थाहै नभएको त होइनन् नै । हामी सबै मानव जाति आमाको कोखबाट जन्मीएका छौँ । रक्सी, चुरोट, गुटखा, सुर्तिजन्य पदार्थ खानुहुदैनन् । र हाम्रो छिमेकी राष्ट्रिय भारत र चिन हो जुन सतप्रतिशत सत्य हो ।

अर्को सत्य कुराहरु यस्तो पनि छ ।
१. सरकारले सरकारको छाप लगाई दारु भठ्ठि सञ्चालन गर्न स्वीकृती दर्ता दिने सरकारले जनता दारु खाएर गलत व्यवहार, गलत काम र चोरी, ढकैटि गर्दा सरकारको निकाय प्रहरी सञ्चालन गरि मुद्दा लगाउने र धरौटि खोली जील्ला प्रशासनवाट राज्श्व संकलन गर्ने ।
२. रक्सी उत्पादन कमपनिहरुलाई उत्पादन गर्नभनी सरकारले सरकारको छाप लगाई दर्ता स्वीकृति दिने अनि सरकारकै निर्देशन र नियम र बैधानि कानुन अनुसार रक्सी खानु हानिकारक छ भनी बोतलमा लेख्न लगाउनु भनेर भन्नु कति सरकार जवाफदेहि छन् भनी बुझनुहुन्छ ।
३. सडक राम्रो नबनाउनु र सिटि सफारीले प्रत्येक महिना सफारी मर्मत संभार गर्नु यो कहाँ र कसरी सहि भयो ।
४. बजार सरसफाई, वातावरणीय प्रदुषण मुक्त कामहरु प्रभावकारी तरिकाले नगर्नु र जनताहरु हस्पिटल प्रत्येक महिना धाउनु यो कसरी सहि भयो ।
५. गुटखाको पmयाकटरी सञ्चालन गर्न स्वीकृति दिनु र क्यानसर हस्पिटलमा प्रत्येक नेताले लगानि गर्नु यो कहाँवाट सहि भयो ।
६. प्रत्येक वर्ष वनजङ्गल फडानी गर्नु र वातावरण, प्राकृतिक सम्पदा संरक्ष्ण गर्नुपर्छ भनी अभियान चलाउनु कहाँवाट सहि भयो ।
७. देशमा रोजगारिको कामहरु सृजना नगर्नु र रेमिटेन्सवाट देश चलाउनु उस्ता उस्तै विषय वस्तु हो । जुन सत्य हो ।
८. प्रत्येक वर्ष सरकारले जनतासंग ढाँड भाँचिने गरि कर, राज्श्व संकलन गर्नु र देश विकास नहुनु कहाँवाट सहि भयो ।
९. सरकारी कर्मचारी, जनप्रतिनिधि, मन्त्री, प्रधानमन्त्री लगायत देशको अन्य निकायमा सपथ ग्रहण खाने व्यवस्था अनिवार्य हुनु र सरकारका केहि निकाय काम प्रभावकारी तरिकाले नहुनु कहाँवाट सहि भयो ।

यस विषयमा पढेलेखेका मान्छे अथवा देशको असल भनिने मान्छेलाई सोददा के भन्छन् होला ?